اُریگامی یا «هنر کاغذ و تا» یکی از کاردستیهای محبوب ژاپنی است که امروزه در سراسر جهان طرفداران زیادی دارد. هدف این هنر آفریدن طرح‌های جالب از کاغذ با کمک تاهای هندسی است. معنای لغوی این واژه در زبان ژاپنی «تا کردن کاغذ» است و تمام مدلهای کاغذ و تا را در بر دارد، حتی آنهایی که ژاپنی نیستند. اریگامی فقط از تعداد کمی از تاهای گوناگون استفاده می‌کند، ولی همین تاها می‌توانند به روش‌های گوناگونی ترکیب شوند تا طرحهای متفاوتی ایجاد کنند.

به طور کلی، این طرحها با یک برگ کاغذ مربع شکل آغاز می‌شود، که هر روی آن ممکن است به رنگ متفاوتی باشد و بدون بریدن کاغذ ادامه می‌یابد. اریگامی روش ارائهٔ اشکال است، که عمدتاً با خم کردن مادهٔ مورد استفاده کاغذ حاصل می‌شود.

وجه تسمیه

کلمهٔ “Origami”متشکل از دو کلمهٔ “ori” و “gami” است، که”ori” به معنای “folding”و “gami” تغییر یافتهٔ کلمهٔ “kami” به معنای “paper” است.
بنابراین اریگامی هنر و اندیشهٔ تا دادن کاغذ) یا صفحاتی از جنس پلستیک، فلز و مواد دیگر (برای خلق شکل‌های مختلف، می‌باشد. این شکل‌ها تعداد زیادی ازحیوانات، پرندگان، ماهی‌ها، وسایل بازی، وسایل دکوری، شکل‌های هندسی و اشکالی در ارتباط با گرافیک، معماری، صنعت و … را شامل می‌شوند. اریگامی طیف بسیار گسترده‌ای را در بر می‌گیرد، از کودکان پیش دبستانی تا اساتید دانشگاه. تمام مردم می‌توانند از آن لذت برده و با خلق طرح‌های جدید به تاریخ اریگامی بپیوندند. اریگامی مدرن، در چند سال اخیر) از سال۱۹۵۰ میلدی به بعد (با انتشار کتاب‌های آقای یوشیزاوا) Akira Yoshizava (، استاد اریگامی از ژاپن، رنسانسخودش را شروع کرد. اکنون اریگامی کاربردهای مهمی در هنر، علم و صنعت پیدا نموده است. اُریگامی یا»هنر کاغذ و تا«یکی از کاردستی‌های محبوب ژاپنی است که امروزه در سراسر جهان طرفداران زیادی دارد. هدف این هنر آفریدن طرح‌های جالب از کاغذ با کمک تاهای هندسی است. معنای لغوی این واژه در زبان ژاپنی»تا کردن کاغذ«است و تمام مدلهای کاغذ و تا را در بر دارد، حتی آنهایی که ژاپنی نیستند. اریگامی فقط از تعداد کمی از تاهای گوناگون استفاده می‌کند، ولی همین تاها می‌توانند به روش‌های گوناگونی ترکیب شوند تا طرح‌های متفاوتی ایجاد کنند. به طور کلی، این طرح‌ها با یک برگ کاغذ مربع شکل آغاز می‌شود، که هر روی آن ممکن است به رنگ متفاوتی باشد و بدون بریدن کاغذ ادامه می‌یابد. البته بر خلف باور عمومی، اریگامی‌های باستانی ژاپن، کمتر سختگیری روی این قرارداد داشته و گاهی از بریدن کاغذ در هنگام آفریدن طرح و یا شروع کردن با کاغذهای مستطیل، دایره، و دیگر کاغذهای غیرمربع استفاده می‌شد.

البته بر خلاف باور عمومی، اریگامی‌های باستانی ژاپن، کمتر سختگیری روی این قرارداد داشته و گاهی از بریدن کاغذ در هنگام آفریدن طرح کیری‌گامیو یا شروع کردن با کاغذهای مستطیل، دایره، و دیگر کاغذهای غیرمربع استفاده می‌شده است. واشی کاغذ سنتی اوریگامی در ژاپن است.

روش ساخت کاغذ ظاهراً در حدود سال ۱۰۰ میلدی در چین شروع شد و تا بیش از پانصد سال به‌صورت یک راز نگهداری می‌شد. در حدود قرن ششم میلدی این صنعت توسط راهبان بودایی از چین به ژاپن وارد شد. سپس در نیمهٔ قرن هشتم میلدی و پس از استیلی اعراب مسلمان بر آسیای مرکزی، این صنعت توسط آنان به نقاط دیگر برده شد و در قرن دهم میلدی به مصر و در قرن دوازدهم میلدی به اسپانیا رسید. پس از ورود اعراب به سیسیل این صنعت وارد ایتالیا شد و کارگاه‌های کاغذسازی در ۱۲۷۶ در فابرینوی ایتالیا و در ۱۳۴۸ در تروی فرانسه آغاز به کار کردند. از این زمان به بعد یعنی از نیمهٔ دوم قرن چهاردهم میلدی مصرف کاغذ برای کتاب در اروپا متداول شد. اگر چه از ابتدای همین قرن استفاده از کاغذ در انگلستان رواج یافت، ولی اولین کارگاه تولید کاغذ در قرن پانزدهم در هرتفورد انگلستان برپا شد. اولین کارگاه ساخت کاغذ در آمریکای شمالی در سال ۱۶۹۰ ایجاد شد.

گروهی معتقدند که اولین بار خم کردن کاغذ در چین متداول شده است. استفاده از ماکت‌های کاغذی خانه، برای سوزاندن در مراسم تدفین از دلیل این ادعا است. اما شکی نیست که این ژاپنی‌ها بودند که هنر خم کردن کاغذ را کمال بخشیدند و به عبارتی از آن خود ساختند. البته هزینهٔ بالی تهیهٔ کاغذ موجب شده بود که از این هنر فقط برای مراسم خاص استفاده شود، مانند پروانه‌های کاغذی نر و ماده که برای تزیین فنجان‌ها در مراسم ازدواج استفاده می‌شد.

در دوره‌های مختلف تاریخی ژاپن، اوریگامی حضور داشته است. در خلل دورهٔ موروماچی، در قرون چهاردهم تا شانزدهم میلدی (۱۳۳۳–۱۵۷۳) اوریگامی مدرن به‌گونه‌ای اصولی توسط یک نویسندهٔ ناشناس نگاشته شده است. سپس در دورهٔ ادو (۱۶۰۳–۱۸۶۷) اوریگامی به‌صورت یک سرگرمی فراگیر درآمد که البته در آن زمان، Orisue نامیده می‌شد. کتاب “چگونه ۱۰۰۰ مرغ ماهیخوار با کاغذ بسازیم؟” در سال ۱۷۹۷ در ژاپن به چاپ رسید. در دورهٔ میجی (۱۸۶۸–۱۹۱۲) اوریگامی در برنامهٔ درسی مدارس و حتی مهدکودک‌ها وارد شد. تا کودکان هنر و مهارت کار با انگشتان را بیاموزند. از آن زمان تاکنون کاغذ مربعی ۱۵ در ۱۵ سانتی‌متری اوریگامی در همه‌جا فروخته می‌شود و اوریگامی برای سرگرمی و آموزش در مقیاس وسیع مورد استفاده قرار می‌گیرد.

کاربرد اریگامی

کاربرد اریگامی در کیهان شناسی (cosmology):
سکال هکا دانشکمندان از تلسککوپ هکای فضکایی و زمینکی در کنکار یککدیگر بهکره برده انکد، زیکرا راککت هکا قکادر نیسکتند تلسککوپ هکای فضکایی بکا سکایز تلسککوپ هکای زمینکی را بکه ف ضا پرتکاب کننکد. راه حکل جدیکد یکافته شده، fold کردن تلسکوپ فضایی و پرتاب آن به فضا است. “Eyeglass تلسکوپ ساخته شده به این“ روش است. کشتی‌های فضایی نیز هم اکنون به همین روش تا شده، به فضا پرتاب می‌شوند.

کاربرد اریگامی در ریاضیات:
رابطکهٔ عمیکق و تنگاتنکگ ریاضکیات و اریگکامی انککار ناپکذیر اسکت، امکا بکه عنکوان مثکال بکه حکل مسکأله سکه قسمت کردن زاویه در اینجا اشاره می‌کنیم، که سال‌ها ذهن‌ها را درگیر کرده بود و بالخره بیست سال پیش با روش اریگامی حل شد.

کاربرد اریگامی در بیولوژی:
Folding پروتئ ین‌ها و DNA، بحثی است که امروزه بسیار بر روی آن کار می‌شود و تاکنون پروتئ ین‌های بسیاری با تا کردن ساخته شده‌اند.

کاربرد اریگامی در مهندسی:
یکی از هزاران کاربرد اریگامی، استفاده از آن در ساخت air bag اتومبیل است، که باید نهایت ظرافت و دقت در ساخت آن لحاظ شود.

کاربرد اریگامی در زندگی روزمره:
Origami Folding نقشه‌های جغرافیایی یا مثلا نقشهٔ سیستم حمل و نقل شهری از مواردی است که امروزه مطرح شده و با کمک اریگامی می‌توان به عنوان مثال تمام قسمت‌های یک جاده را از ابتدا تا انتها به صورت متصل مشاهده کرد.

(به قول “تاکتوشی نوجی ما” مدرس دان شگاه “کیوتو”و استاد اریگامی» تئوری اریگامی را می‌توانیم برای همه چیز استفاده کنیم، زیرا همه جا هست.«او مردم را در حالی تصور می‌کند که در مبل‌های تاشو خود نشسته‌اند و در هنگام زلزله، خانه‌های آن‌ها به جای فرو ریختن، فقط مقداری تا می شود. نوجیما با اسکتفاده از اصول اریگامی، در حال کار روی طرحی است که استفاده از انرژی در ماهواره‌ها را بهینه می‌سازد.

“آچیرو هاگیوارا” دانشمند ژاپنی، در حال پیدا نمودن راهی است که قسمت تاشونده‌ای در خودروها ساخته شود تا انرژی تصادف به جای تخریب، در آن قسمت‌ها جذب شود.

“رابرت ل نگ” کی سه هوایی برای خود روها طرا حی ن موده ا ست که به را حتی در هن گام ت صادف باز شده و سرنشین‌ها را از صدمه دیدن محافظت می‌کند.

ساختمان بزرگترین تلسکوپ فضایی جهان به نام چشم شیشه‌ای، بر اساس قوانین اریگامی طراحی گردیده است؛ این تل سکوپ م ثل یک گل باز می‌شود. م ساحت این تل سکوپ در حالت باز، بی شتر از مساحت یک زمین فوتبال می‌باشد. این تلسکوپ بر اساس نرم‌افزار “تری میکر” ساخته شده است، که استاد بنام اریگامی، و پژوهشگر سکابق ناسا، آقای “رابرت لنگ” آن را طراحی نموده است، و با همکاری دانشمندان لبراتوار “لرنس لیورمور”در کالیفرنیا ساخته شد.

ساختمان کتابخانه عمومی شهر “سیاتل” بر اساس اریگامی ساخته شکده اسکت. طراح این بنا، “رم کولهاس” آلمانی و “جوشا راموس” هستند. یکی از کاربردهای اریگامی ساخت بناهای زیبا و مقاوم در برابر زلزله است.

اریگامی در ساخت نقشه‌ها، چادرها، ظرف‌های غذا و گنبد استادیوم‌ها، کمک شایان توجهی کرده است.

ساداکو ساساکی(۱۹۵۵-۱۹۴۳) دختر بچه‌ای ژاپنی بود و زمانی که فقط ۲ سال داشت، حادثه انفجار هسته‌ای در هیروشیما (۶ آگوست ۱۹۴۵) اتفاق افتاد. ساداکو بزرگ شد و در یازده سالگی، وقتی که مشغول تمرین برای یک مسابقه دو بود، زمین خورد و بر اثر جراحت بدن و آلودگی زمین به مواد رادیو اکتیو، به بیماری لوکمیا (بیماری بمب اتم) مبتلا شد.

مدت‌ها در بیمارستان بستری بود و تنها آرزویش این بود تا روزی سلامت کامل خود را به دست بیاورد. یک روز دوست بسیار صمیمی اش (که در حال حاضر زنی مسن است) به او گفت که بر اساس یک افسانه قدیمی، هر کس بتواند هزار درنای کاغذی بسازد، به آرزویش می‌رسد.

ساداکو که آرزویی جز سلامتی و زندگی عادی نداشت، دست به کار ساختن درناهای کاغذی شد. او آنقدر این کار را ادامه داد که اطراف تختش در بیمارستان، همیشه مملو از درناهای کاغذی بود. درناهای ساداکو، از هر کاغذی که به دستش می‌رسید ساخته می‌شد: کاغذ شکلات، پاکت نامه، برگه‌های باطله ساداکو موفق شد هزار درنای کاغذی بسازد، اما بیماری او سرسخت تر از این حرف‌ها بود. مرتب از او آزمایش خون گرفته می‌شد و تعداد گلبول‌های سفید خونش شمارش می‌شد. آرام آرام تعداد گلبول‌های سفید خون ساداکو افزایش می‌یافت ولی این به معنی بهبودی او نبود و درست برعکس، به معنی این بود که مرگش نزدیک است.

ساداکو به ساختن درناهای کاغذی ادامه داد و البته هر روز تعداد گلبول‌های سفید خونش را هم یادداشت می‌کرد. او هنوز هم امید داشت. درناهای کاغذی ساداکو هر روز کوچکتر و کوچکتر می‌شدند تا جایی که آخرین درناهایش را با کمک سوزن می‌ساخت.

۲۵ اکتبر ۱۹۵۵ رسید و ساداکو که تنها ۱۲ سال داشت، در میان انبوهی از درناهای کاغذی جان سپرد. می‌گویند زمانی که ساداکو را بر روی تخت بیمارستان مرده یافتند، به درناهای کاغذی چشم دوخته بود که بادی که از پنجره باز اتاقش به داخل می‌وزید، آنها را تکان می‌داد. ساداکو از دنیا رفت. از دنیایی که ما هر روز با تمام وجود به کراهت آن عشق می‌ورزیم. دنیایی که بزرگترهایش (به خیال خامشان) برای آینده کودکانشان جنگ راه می‌اندازند و با دست خودشان، آینده سازانشان را به خاک می سپارند.

پس از مرگ ساداکو، دوست صمیمی اش (که افسانه درناهای کاغذی را به او گفته بود) با کمک خانواده و همکلاسی‌های ساداکو کتابی از نامه‌های او را منتشر نمودند و در سراسر جهان اقدام به جمع آوری کمک‌های مالی برای ساخت بنای یادبود صلح کودکان در هیروشیما کردند.

در پنجم می ۱۹۵۸ (مصادف با روز کودک در ژاپن) در پارک یادبود صلح هیروشیما (Hiroshima Peace Memorial Park) از بنایی پرده برداری شد که با مشارکت مردم ژاپنو کمک‌های مالی خارجی افرادی از سراسر دنیا که داستان غم انگیز و امید بخش ساداکو را شنیده بودند، ساخته شده بود. این بنا “یادبود صلح کودکان” نام گرفت و به یاد ساداکو و درناهای کاغذی اش، بر بالای آن مجسمه دختر بچه‌ای قرار داشت که یک درنای کاغذی بزرگ را به روی سر گرفته بود. در پایین بنای یادبود، سنگی قرار داشت که بر روی آن نوشته شده بود بعدها داستان ساداکو نوشته شد و سالها به عنوان یکی از کتاب‌های داستانی که دانش آموزان می‌بایست مطالعه کنند به مدارس اروپا راه پیدا کرد.

در سال ۱۹۹۵ (درست پنجاه سال پس از بمباران اتمی هیروشیما) کودکان ایالت نیومکزیکو (همان جایی که محل ساخت تسلیحات هسته‌ای آمریکاست) در روز جهانی کودک، با ارائه نامه‌ای به شورای شهر Santa Fe خواستار ساخت بنای یادبود صلح و ساداکو شدند. آنها موفق شدند و در پارک اصلی این شهر بنایی به شکل کره زمین ساختند و هر ساله در روز جهانی کودک، تعداد بسیار زیادی درنای کاغذی با اندازه‌ها و رنگ‌های مختلف به آن بسته می‌شود تا یادآور جنایت بزرگ آمریکا و مظلومیت ساداکو و تمامی کودکان جنگ زده جهان باشد. ساداکو جاودانه شد. او سوار بر درناهای کاغذی اش در آسمان جاودانگی پرواز کرد و نوای همبستگی صلح کودکان را به گوش همه دنیا رساند. او به همه ثابت کرد، دنیای مملو از جنگ، یعنی دنیای بدون کودک، دنیای بدون زیبایی و دنیای بدون آینده. کاش دنیا در دست بچه‌ها بود.